zelfvertrouwen

Mensen die hulp van een coach inroepen, willen verandering. Wie verandering wil maar niet tot verandering komt, zou wel eens last kunnen hebben van zijn samskara’s. Als dat zo is, heb ik maar één advies: drijf die samskara’s uit of maak ze op zijn minst onschadelijk.

Samskara’s onschadelijk maken. Hoe doe je dat? Ennuh, samskara’s, wat zijn dat eigenlijk?

Samskara’s: nuttig of schadelijk

Samskara is een begrip uit de yoga filosofie. Een samskara is een indruk of neiging om een bepaalde geestesgesteldheid als territorium op te bouwen. Je kunt het zien als een ervaring op het niveau van de zintuigen die vervolgens naar de diepten van het onderbewuste zakt en zo een indruk wordt. Zo’n indruk ligt daar maar latent te liggen, klaar om weer naar boven te komen als er een aanleiding is.

Een voorbeeld. Wie voor het eerst een glas Barolo proeft, krijgt kennis van Barolo. Een samskara wordt meteen gevormd in het onderbewuste. Op ieder moment kan deze samskara een herinnering van het object opwekken – een glas Barolo en de kennis van Barolo.

Heel waardevol voor een vinoloog. Hij proeft blind een glas wijn, ruikt teer, viooltjes en rozen, ziet een lichte kleur rood neigend naar oranje en als hij proeft, komt de samskara omhoog en hij weet: dit is Barolo. In dit geval een goede samskara die nuttig uitpakt bij een goed glas wijn.

Op dezelfde manier ontstaan echter ook slechte samskara’s. Iemand die bijvoorbeeld als kind emotioneel of fysiek is mishandeld heeft een negatieve ervaring die afdaalt naar het onderbewuste en daar een indruk achterlaat, zoals ‘ik ben het niet waard om geliefd te worden’, ‘ik ben niet belangrijk’, ‘iemand die machtiger is dan ik is de baas over mij’. Gisteren keek ik naar het TV programma Het Klokhuis (http://www.ntr.nl/player?id=15466786&ssid=269). Een tiener vertelde dat hij als klein kind keer op keer door zijn vader werd geslagen, maar daar nooit over sprak omdat hij ervan uitging dat dat in alle gezinnen er zo aan toe ging, dat dat normaal was.

Eenmaal volwassen geworden zijn die indrukken misschien verdrongen maar nog steeds latent aanwezig. Eén trigger en ze komen zo omhoog. Op het moment van de negatieve ervaring zelf, toen de indruk ontstond, was de samskara misschien nog een effectieve overlevingsstrategie, een manier om te dealen met de situatie van dat moment.

Maar als volwassene zijn die oude indrukken helemaal niet meer zo nuttig en is hun rol vervormd als iemand zichzelf bijvoorbeeld nog steeds inprent ‘ik voel geen pijn’,  ‘ik ben overgeleverd aan de macht van een ander’,’ ‘ik ben niets waard’. Evenmin nuttig wanneer samskara’s leiden tot ineffectieve coping strategieën of tegencompenserend gedrag, bijvoorbeeld handelen vanuit ‘jij moet doen wat ik wil’, ‘wie niet naar mij luistert is tegen mij’ opvattingen, waarbij het karmisch familiewiel lekker rond blijft draaien.

Zulke gebeurtenissen in de kinderjaren creeëren samskara’s die er bijvoorbeeld toe leiden dat iemand bij tegenslag overmand raakt door verdriet, op zijn werk steeds tegen een autoriteitsprobleem aanloopt, of omgekeerd: onderdanig gedrag vertoont terwijl leidinggevende capaciteiten nu juist gewenst zijn.

Ineffectieve samskara’s onschadelijk maken

Als de rol van oude samskara’s nu, op dit moment, vervormd is geraakt, is hervorming nodig. Dat kan in drie stappen:

1. bewust worden van ingesleten gedrags- of denkpatronen,
2. vroeger gedrag of oude denkwijze aanpassen,
3. nieuwe samskara’s toelaten.

In zijn boek Light on life vergelijkt Iyengar het bewustzijn met een meer. Op de oppervlakte van het meer zijn er primaire golven of fluctuaties van het bewustzijn. Een teleurstelling vanwege een situatie van buitenaf, bijvoorbeeld vrienden die een etentje afzeggen, veroorzaakt een rimpeling op het oppervlak.

Daarnaast zijn er secundaire fluctuaties of golven die vanaf de bodem van het meer opstijgen. Als je in je leven keer op keer teleurstellingen moet verwerken, maakt de rimpeling aan de oppervlakte een golf die naar de bodem gaat. Ongemerkt maakt de rimpeling een zandbankje, zeg maar een berg teleurstelling. Dat zandheuveltje zendt secundaire fluctuaties of golven uit, er ontstaat een geconditioneerde reflex, en daardoor ben je wellicht vaak teleurgesteld, droevig of onzeker.

Een secundaire golf van gedachten kaatst van de bodem van het meer omhoog en veroorzaakt ineffectief gedrag. Dezelfde neigingen keren steeds weer terug. Pas al je er iets aan gaat doen, keer je dit proces. Wat in jaren is ontstaan, vergt wilskracht om het weer af te bouwen, maar alleen al bewustwording is vaak meer dan de helft van het werk.

Wie zich bewust is van een schadelijke zandbank kan een ander zandbankje opbouwen. Bij een nieuwe ervaring eens experimenteren met ander gedrag, of een andere gedachte aanleren. Hoe vaker dit herhaald wordt hoe groter het nieuwe zandbankje wordt. Totdat het groter is dan de oude zandbank. Geleidelijk hervorm je jezelf op die manier, oude samskara’s worden onschadelijk. De verandering die je wenst, kan dan realiteit worden.

Hiermee wordt avidya (yoga sutra 2.3), onwetendheid,  getransformeerd in saravajna (yoga sutra 1.25), wetendheid. Het mishandelde kind is iets overkomen dat een ander hem uit onwetendheid heeft gedaan. Daardoor is een samskara ontstaan. Zolang die blijft sluimeren, is er ook onwetendheid bij het kind: als volwassene heeft hij een autoriteits- of onderdanigheidsprobleem. Wie niet weet, volgt een verkeerd spoor en neemt met illusies genoegen. Dankzij bewustwording ontstaat wetendheid zodat denken en handelen niet langer vanuit negatieve samskara’s worden aangestuurd.

De ervaring van toen is er nog steeds, maar louter een ervaring van toen. In het hier-en-nu is het schadelijke effect niet meer werkzaam. De onwetendheid van de ander manisfesteert zich niet in een andere vorm van onwetendheid bij het volwassen geworden kind zelf.

Jung zou dit proces individuatie noemen, een yogi noemt het bevrijding en een coach noemt het zelflerend vermogen aanspreken via zelfreflectie.

Sraddha

Nu we het toch over yoga hebben: in de Yoga sutra’s van Patanjali wordt sraddha genoemd als één van de factoren om tot bevrijding te komen (YS 1.20). Sraddha is vergelijkbaar met wat in het boeddhisme saddha, vertrouwen of geloof wordt genoemd. 

Vertrouwen helpt ook als je verandering wenst, maar let op: ook hier kunnen allerlei schadelijke samskara’s vertrouwen ondermijnen en als obstakels klaar liggen bij gewenste verandering. Soms zijn ze terug te voeren op boodschappen van anderen (jij zult nooit …..) soms zijn het hersenspinsels van jezelf (dat kan ik toch niet, zo ben ik nu eenmaal), want zo listig zijn samskara’s: ook zonder een concrete ervaring vestigt zich een indruk, zelfs als er geen feitelijke gebeurtenis is op het moment dat die indruk wordt gevormd.

Hier breek je door heen door vertrouwen op te bouwen. Affirmaties zijn op dit principe gebaseerd. Je kunt ze eenvoudig toepassen en zo een positief zandbankje opbouwen.

Eén troost: persoonlijke groei zonder pijn is onmogelijk, vooruitgang zonder persoonlijke groei is ondenkbaar. Hoe groter de pijn nu is, des te groter de potentiële vooruitgang.

Kortom, verandering verloopt via een bepaalde logica: bewustwording, gedrag veranderen, denken veranderen, oefenen, bewustzijn, bewust zijn.  En wat nu als je er zelf niet uitkomt? Hulp inroepen!

Yoga zweverig? Nee, down to earth. 

[sitecreator show=”1″]