Recent ontving ik een pissige mail waarin iemand schreef “dat mensen vaak aangemoedigd worden aan zichzelf te gaan werken, terwijl je helemaal niet aan jezelf KUNT werken”.
Interessante gedachte, maar wellicht een die een ereplek verdient in de galerij van misvattingen? Kun je jezelf veranderen? Ja en nee.
Het zelf kun je niet veranderen
Het hangt er maar net van af wat je onder jezelf, of zelf verstaat. Als je het zelf opvat als de toeschouwer van alles (fysiek, mentaal, energetisch, intellectueel) dan valt er inderdaad weinig te veranderen. Hooguit is er ruimte voor bewustwording. Hierdoor ziet het zelf zuiverder wat er allemaal is, de feiten accepterend zonder dat het ego interpreteert, oordeelt of iets inkleurt.
In de Indiase traditie is dat een bekend verhaal. Lees de Taittiriya Upanishad maar eens. Deze tekst uit de vijfde eeuw voor onze jaartelling vat de mens in de kern op als het zelf (ook wel: Atman) met daaromheen vijf Kosha’s (Sanskriet voor: ‘omhulsel’). Het zelf wordt in het Kosha model omhuld door het fysieke, energetische, mentale en intellectuele lichaam en het lichaam van gelukzaligheid.
Door zelfonderzoek kun je tot de kern van de vijf Kosha’s doordringen en zelfkennis verwerven. Door zelfanalyse groeit bewustzijn en verwerf je van binnenuit inzicht. Het zelf zelf is echter onveranderlijk.
Jezelf veranderen kan heel goed
Het wordt een ander verhaal als we het zelf opvatten als hoe iemand denkt, voelt en handelt, zeg maar hoe iemand zich manifesteert in het dagelijkse leven. Dan is er wel degelijk veel te veranderen. Vooral door overtuigingen onder de loep te nemen en het effect van deze overtuigingen op concreet gedrag te onderzoeken.
Ingesleten gedragspatronen, karakter, overgenomen normen en waarden maken dat we ons identificeren met iets dat hetzelfde blijft en dienovereenkomstig gaan gedragen. Maar als je daar op een afstand naar leert kijken – als het ware vanuit het zelf waarneemt wat er in alle lagen (fysiek, energetisch, mentaal etc) gebeurt – ontstaat vanzelf ruimte voor verandering. In het begin nog onwennig, maar gaandeweg kan een nieuw gedragspatroon gewoon worden. Andere overtuigingen voor de huidige in de plaats stellen, kan een groot verschil uitmaken voor denken, voelen en handelen.
Voorbeeld
Iemand die voor zijn werk acquisitie moet doen kan zichzelf belemmeren met gedachten als, ‘ik moet geld uit de zakken van klanten loskloppen’ en ‘ik ben goed dus de klanten komen maar naar mij’. Met dergelijke overtuigingen zal deze persoon niet snel een wereldverkoper worden.
Verander de mindset en het wordt anders. Met overtuigingen als ‘als ik verkoop zorg ik ervoor dat de behoefte van klanten worden vervuld, waardoor zij beter worden en ik een passende beloning ontvang’ en ‘ik kan laten zien hoe goed ik ben door naar buiten te gaan en klanten te werven’ lukt acquisitie natuurlijk veel beter.
Het geheim voor verandering
Als coach kijk ik daarom altijd naar iemands belemmerende overtuigingen (BO’s) en onderzoek samen met de coachee welke stimulerende overtuigingen (SO’s) hij/zij daarvoor in de plaats kan (en wil) zetten. Samen kijken we hoe dit gekoppeld kan worden aan concrete acties. Het geheim van verandering zit hem veelal in de omzetting van BO’s in SO’s en verschillende technieken helpen, bijvoorbeeld:
- de Disney strategie,
- Creative Problem Solving,
- de 6 logische niveaus,
- de vier leerfases van Kolb,
- met een NLP techniek als het SWISH patroon, de RET etc.
Al deze methoden bieden concrete mogelijkheden voor verandering.
Uit de comfortzone
Naast SO’s is iemands comfortzone meestal een hobbel voor verandering. Onprettige situaties worden vaak verduurd vanwege de voordelen van de comfortzone :
- Een vast contract, hoewel het werk niet leuk is
- Niets hoeven te doen, hoewel je veel piekert
- Niet alleen zijn, hoewel je ongelukkig bent met je partner.
Het Cruijffiaans principe “Ieder nadeel heb zijn voordeel” is hier werkzaam. Door alles bij het oude te laten, loop je geen risico. Het is lekker vertrouwd en je bespaart je de moeite van verandering. Tot je op een punt bent dat je inziet dat het toch ook veel kost:
- energie,
- geen werkplezier
- weinig zelfvertrouwen
- levensgeluk op een laag pitje.
Dan is de tijd rijp om toch maar wel uit die comfortzone te komen. Als dat onwennig is, investeer dan in jezelf en laat je coachen, waardoor je wel stappen neemt en verandering voor elkaar krijgt.
Conclusie
Het zelf kun je niet veranderen, maar jezelf veranderen kan wel degelijk.
Met de juiste mindset, denkend en handelend vanuit stimulerende in plaats van belemmerende overtuigingen, ga je jezelf (en/of je omgeving) anders zien en ontstaat ruimte voor ander gedrag.
Stimulerende overtuigingen en acties zijn de voorbode van verandering.