Spanning vermijden door niet assertief te zijn: wel of geen kerstdiner dit jaar?
Stel je krijgt een verzoek waarvan je meteen denkt ‘urrgh, daar heb ik helemaal geen zin in’ of ‘néé, alsjeblieft niet, dat komt verdomd slecht uit’. Wat doe je dan?
Een voorbeeld: je (schoon)ouders nodigen je uit voor het kerstdiner. Maar jij hebt een gloeiende hekel aan kerstmis. Dat weeïge zoete gedoe aan tafel, je hebt helemaal geen zin in verplichte praatjes, leuk en aardig doen en moeten luisteren naar verhalen die je al tig keer hebt aangehoord. Als je eerlijk bent, zeg je dat je niet wilt en bedank je voor de uitnodiging.
Maar doe je dat ook echt? Waarom niet, het is immers je goed recht je eigen plan te trekken voor kerst. Een verplicht nummer bij je (schoon)ouders is niet jouw plan, dus dan ga je toch gewoon niet?
MAAR …… zo eenvoudig ligt het niet, de praktijk is vaak anders. Tegen heug en meug gaan veel mensen toch braaf, ze laten zelfs geen enkel tegengeluid horen. Andere mogelijkeheid: ze gaan niet omdat ze daarvoor gezorgd hebben: een vakantie geboekt om aan alle ellende te ontsnappen.
Is dit assertief gedrag? Nee. Je zegt namelijk niet wat je denkt, je eigen behoeften hebben geen prioriteit. Gek? Nee! Er is zelfs een goede reden voor: spanning vermijden.
Beloning: spanningsreductie
Natuurlijk krijg je commentaar als je niet komt. Zonder jou is het anders, niet compleet, ze zullen je missen, het is een familietraditie, blablabla.
Tegen beter weten in ga je uiteindelijk toch. Of je boekt die vakantie en omzeilt zo het probleem. Dit is typisch vermijdingsgedrag. Je ontloopt de spanning die het oproept als je gehoor zou geven aan je eigen behoefte: kerst vieren zoals jij dat wilt.
De beloning is dus spanningsreductie. Doordat je de moeilijke situatie ontwijkt voel je niet de spanning van duidelijk zeggen wat je echt wilt. Spanningsreductie maakt het verleidelijk om elk jaar het zelfde gedrag vol te houden.
De wet van Hebb gaat nu zijn werk doen: zenuwcellen die samen afvuren, vormen samen bedradingen in je hersenen en als je herhaaldelijk dezelfde zenuwcellen activeert, wordt het telkens makkelijker voor ze ze opnieuw tegelijk af te vuren. En zo ontstaat een gewoonte en wordt je toegeeflijkheid voorspelbaar.
Een ‘beloning’ vol nadelen
Het nadeel van die spanningsreductie is dat je nooit leert hoe je omgaat met dit soort situaties. Je laat toe dat mensen jouw rechten schenden. Bijvoorbeeld die van de eerste assertiviteitsregel, besproken in de eerste blogpost van deze serie:
Je hebt het recht zelf te oordelen over je gedrag, gedachten en gevoelens. Alleen jij bent verantwoordelijk voor de consequenties ervan. Onafhankelijk over jezelf oordelen betekent dat je niet denkt in termen van ‘ik moet’/’ik mag niet’, maar in termen van ‘dit bevalt me’/’dit bevalt me niet’. Hierbij oordeel je of iets past bij jouw individuele persoonlijkheid of levensstijl.
Bovendien zul je met vermijdingsgedrag je doel niet bereiken. Grote kans dat je volgend jaar kerst weer viert zoals je niet zou willen.
Verder zul je je op de avond zelf gefrustreerd voelen en geïrriteerd zijn: daar zit je weer een verplicht nummer uit te zitten.
En dat allemaal omdat je meer rekening houdt met anderen dan met jezelf. Subassertief gedrag vol nadelen.
Alternatief: assertief gedrag, je grenzen stellen en grenzen bewaken
Veel prettiger zou het zijn wat assertiever om te gaan met dit soort verzoeken. Daar kun je mee oefenen. Je zou bijvoorbeeld eens voorzichtig kunnen zeggen dat het voor jou niet zo hoeft met de kerst en aangeven hoe jij dit jaar het liefst kerst viert.
Je kiest voor jezelf als je zegt dat je de uitnodiging waardeert en rustig en eerlijk uitlegt dat jij kerst wilt vieren zoals jij zelf in gedachten hebt. Je beschermt zo je eigen rechten en behoeften en tegelijkertijd respecteer je de rechten van de ander.
Op die manier verstop je jezelf niet langer en voel je je tevredener met jezelf. Je maakt gebruik van assertiviteitsregel 7 (zie deel 1):
Het is niet nodig dat anderen je aardig vinden om met elkaar te kunnen omgaan. Als iemand je bijvoorbeeld uitnodigt kun je gewoon zeggen ‘nee, daar heb ik nu geen zin in, misschien een andere keer’. Je kunt niet leven in de voortdurende angst iemand in zijn gevoelens te kwetsen.
Voordelen van assertiever zijn
En ja, het kan best zijn dit nieuwe gedrag even spannend is, want dat ben je misschien niet zo gewend. Maar of het nu om een uitnodiging voor kerst gaat, een extra taak die je leidinggevende je in de maag probeert te splitsen of een eigen behoefte die je liever vervuld ziet, assertief gedag levert je een hoop op:
✓ je beschermt je eigen rechten met behoud van de relatie met de ander
✓ je kiest zelf
✓ je laat je niet afschepen
✓ je verstopt jezelf niet langer, de ander weet wat je wilt
✓ je bent eerlijk in het weergeven van jouw gedachten en gevoelens
✓ je laat anderen in hun waarde
Spannend als je de eerste stappen naar meer assertiviteit nog moet zetten, maar wat dan nog? Gewoon proberen en oefenen en je zult merken dat assertiviteit iets is wat je heel goed kunt leren.
Assertiviteit en assertief gedrag behelst niets meer dan eigen behoeften erkennen en je onderliggende gevoelens bespreekbaar maken.
Kortom, het is heel goed mogelijk assertiever te worden zodat je je leven meer inricht volgens eigen behoeften en wensen. Blijft het moeilijk effectief voor jezelf opkomen, je eigen grenzen stellen, nee zeggen en ruimte innemen? Laat je in dat geval coachen.
Verder lezen:
- In Assertiviteit, eigen grenzen stellen en grenzen bewaken (1) meer over de 10 grondrechten voor assertiviteit.
- In Assertiviteit, eigen grenzen stellen en grenzen bewaken (3) meer over assertiviteitstechnieken.
- In Assertiviteit, eigen grenzen stellen en grenzen bewaken (4) meer over assertief over je salaris onderhandelen.
- In Confronteren kun je leren. Scherp je assertiviteit aan, in 7 stappen assertief meer over hoe je effectief een confrontatie aangaat.
- In Hoe je snel je overtuigingskracht kan verhogen, meer over hoe je je overtuigingskracht kunt verhogen en je boodschap krachtiger over brengt.
- In Effectief omgaan met irritante mensen doe je zo!, meer over hoe je op een andere manier positief om kan gaan met irritaties.
Waarom Van Dam Coaching inschakelen voor jouw coachvraag?
| ✓ Gespecialiseerd in hogeropgeleiden | ✓ Vast tarief loopbaantrajecten |
| ✓ Face-to-face & Online coaching | ✓ Toegang tot online loopbaantests |
| ✓ Scherpe tarieven personal coaching | ✓ Goed bereikbaar, snel antwoord op vragen |
Pak aan die 50 euro en maak een succesvolle carrièreswitch! 
Succesvol een carrièreswitch maken, helemaal down to earth? Dat kan! En wat mij betreft pak je nog € 50 aan ook als je er voor 14 maart a.s. voor gaat (zie eind van dit artikel).
Je moet wel van nuchterheid houden en een be… Read more
Personal coaching Handige app als je beter wilt slapen 
’s Avonds nog even achter een laptop, smartphone of tablet en binnen 2 minuten krijgt je biologische klok een signaal dat het dag is. Dat komt omdat je melatonineproductie wordt onderdrukt, met als gevolg dat je lichaam zich nie… Read more Tips Tips Zo stel je nog snel een aftrekpost van € 1141,50 veilig 
Misschien wist je niet dat je het wilde doen totdat je het onderstaande las. Stel je hebt genoeg van je werk, je bent er achter gekomen dat je huidige baan niet goed meer bij je past en je beseft dat het goed zou zijn om jezelf ui… Read more Loopbaan actie • loopbaan • loopbaanactieplan Hoe vind en doe je werk dat je leuk vindt? 
Deloitte heeft ooit eens onderzocht hoeveel mensen hun werk niet leuk vinden. Dat bleek een behoorlijk grote groep te zijn: maar liefst 80% doet niet leuk werk.
Of zo’n hoog percentage ook voor Nederland geldt, vraag ik me af… Read more
Loopbaan drijfveren • kernkwaliteit • loopbaan • werkplezier